Chuỗi bài giảng của Nhà văn Maz Do cho sinh viên khoa Đông phương học: Khi văn chương mở ra không gian đối thoại Đông Nam Á

   Khoa Đông phương học - Trường Đại học KHXH&NV, ĐHQGHN vừa tổ chức chuỗi ba bài giảng của nhà văn Maz Do dành cho sinh viên ba lớp: Văn học và Nghệ thuật ở Đông Nam Á (giảng dạy bằng tiếng Việt), Văn học và Nghệ thuật Đông Nam Á (giảng dạy bằng tiếng Anh), và lớp Tiếng Anh chuyên ngành Văn hóa Đông Nam Á.     

  Nhà văn Maz Do -người Mỹ gốc Indonesia-Việt Nam, Thạc sĩ Viết văn (tốt nghiệp tại Đại học Cornell, Hoa Kì), là một tác giả trẻ được quốc tế ghi nhận với nhiều thành tích nổi bật. Cô đạt giải nhì của Giải Stephen Dixon dành cho Truyện ngắn với truyện When the Moths Came (McSweeney’s Internet Tendency), đồng thời là người nhận học bổng Fulbright Creative Arts Award. Chương trình Fulbright này cho phép cô dành thời gian nghiên cứu và sáng tác tại Yogyakarta, Indonesia để hoàn thiện tiểu thuyết đầu tay (The Baffler). Với nền tảng đa văn hóa (Hoa Kì- Indonesia - Việt Nam) và trải nghiệm sáng tác phong phú, Maz Do đã mang đến cho sinh viên những tiếp cận mới mẻ về văn chương, bản sắc và ký ức Đông Nam Á trong bối cảnh toàn cầu.

  Trong chuỗi hoạt động học thuật lần này, Maz Do đã giảng dạy và giao lưu cùng sinh viên của ba lớp thuộc Khoa Đông phương học: Văn học và Nghệ thuật ở Đông Nam Á (giảng dạy bằng tiếng Việt), Southeast Asian Literature and Arts (giảng dạy bằng tiếng Anh), và lớp Tiếng Anh chuyên ngành Văn hóa Đông Nam Á. Với trải nghiệm sáng tác đến từ nền tảng đa văn hóa Việt Nam - Indonesia - Hoa Kỳ, cô mang đến cho sinh viên cái nhìn phong phú về văn chương như một phương tiện đối thoại liên văn hóa.

  Trong bài giảng đầu tiên, Maz Do giới thiệu cách tiếp cận văn chương thông qua khái niệm “đối thoại” -giữa người viết, người đọc, nhân vật và chính người viết. Cô đề nghị sinh viên nhìn câu chuyện không chỉ như chuỗi nhân-quả, mà như tập hợp những câu hỏi và kỳ vọng tạo nên chuyển động của cốt truyện. Với các bài tập sáng tạo như Lying Exercise, Shape Sketch và Chair Exercise, sinh viên được trải nghiệm việc quan sát ngôn từ, hình ảnh và ký ức để hiểu cách một câu chuyện hình thành từ cấu trúc đến cảm xúc. Bằng việc phân tích tác phẩm của các tác giả Đông Nam Á, Maz Do cho thấy văn chương là một không gian mở, nơi kinh nghiệm cá nhân có thể kết nối với bối cảnh văn hóa khu vực.

   Bài giảng thứ hai tập trung vào ba truyện ngắn tiêu biểu của Maz Do: When the Moths Came, The Collector và Cut Blooms. Ở When the Moths Came, hình ảnh ổ ngài trở thành ẩn dụ cho những xâm lấn thầm lặng trong đời sống hôn nhân, đặt ra câu hỏi về sự an toàn, khoảng cách cảm xúc và lựa chọn cá nhân. The Collector khai thác lịch sử của các hiện vật Đông Nam Á qua góc nhìn của người di cư, đồng thời đặt vấn đề về ký ức, sự chiếm dụng và di sản của chủ nghĩa Phương Đông. Trong Cut Blooms, Maz Do mô tả mối quan hệ đầy tổn thương giữa hai chị em sau cái chết của mẹ, qua đó khắc họa sự hình thành bản sắc cá nhân từ ký ức gia đình. Từ ba tác phẩm, cô nhấn mạnh rằng bản sắc không mang tính tĩnh, mà là hành trình tự nhận thức và đối thoại với chính mình.

   Bài giảng cuối cùng mở rộng chủ đề viết văn như một phương thức tự khám phá. Maz Do chia sẻ về cách lựa chọn góc nhìn, giọng kể và vị trí của người viết trong câu chuyện, coi việc sáng tác là nơi đối thoại với những cảm xúc và trải nghiệm của mình. Trong phần thảo luận, sinh viên ba lớp đã trao đổi sôi nổi về các vấn đề liên quan đến di cư, bản sắc lai, ký ức liên văn hóa và vai trò của nhà văn Đông Nam Á hải ngoại trong việc tái diễn giải lịch sử khu vực.

   Chuỗi bài giảng của Maz Do đã đem đến cho sinh viên một không gian học thuật giàu chiều sâu, khẳng định vai trò của văn chương như cầu nối giữa cá nhân và cộng đồng, giữa ký ức riêng tư và lịch sử khu vực. Đây là một hoạt động ý nghĩa, góp phần phát triển tư duy liên văn hóa, năng lực phân tích và hứng thú nghiên cứu văn học Đông Nam Á cho sinh viên Khoa Đông phương học.

Người viết: Bảo Anh